Ботулизм
Ботулизм орқа мия ҳамда
узунчоқ миянинг зарарланишига хос
симптомлар билан таърифланадиган оғир
токсин инфекцион касалликдир. Бу
касалликнинг калбаса истеямол қилган кишилар орасида биринчи марта 1817-йилда учрагани маълум. Ўша йили унинг
эпидемиологияси ва клиникаси матбуотда
ёритилди ва унга ботулизм номи берилди (Воtblus – калбаса демакдир).
Этиологияси.
Бу касалликни Clastridium botulinum деб аталадиган, спора ҳосил қиладиган
анаэроб микроб қўзғатади. Бу
микробнинг А, В, С, Д, Е, Ғ турлари
маълум. Юртиимизда А, В ва Е турлари учрайди. Камдан-кам С ва Ғ турлари ҳам
учраб туради. Ботулизм таёқчаси кислород бўлмаган шароит тез кўпаяди (анаэроб),
унинг вегетатив формалари 60 даражада 10-15 минут ичида ҳалок бўлади,
споралари эса жуда чидамли бўлиб, 5 соат
давомида қайнатилганда ҳам тирик
сақланади. Бу микробнин вегетатив
формаси маълум микроб токсинлари орасида
энг заҳарли жуда кучли экзотоксин чиқаради. У миллилитрнинг
миллиондан бир қисми миқдорида бўлганда
ҳам 1 та каламушни ўлдиришга кифоя қилади. Ботулизм микроби совуқ (10 дан паст) шароитда 8 % ли ош тузи ва 55 %
ли шакар эритмаси бу токсинни нейтраллаштиради.
Кисларод.
Кисларод етарли бўлган ташқи мухит шароитида
ботулизм таёқчаси спора хосил қилади ва споралар узоқ вақт тупроқда сақлана
олади. Споралар сув ва ем хашак орқали хайвонлар хазм йўлига тушади. Хайвонлар
ботулизм микробига чидамли бўлади, шу сабабдан улар касалланмайди. Микроблар
ҳайвон ичагида кўпайиб, ахлати билан бирга
ташқарига чиқарилади. Шундай қилиб, ботулизм таёқчасининг споралари деярли ҳамма жойдаги тупроқда учрайди. Улар тупроқдан сувга, сабзавот, хўл
мева, озиқ-овқат маҳсулотлари, ем-хашакка тушади.
Эпидемиологияси.