Боли в спине

Общие сведения
Почти все взрослые люди время от времени чувствуют боль в спине. Структура и функции позвоночника делают спину предрасположенной к боли и травмам. Позвоночник состоит из 33 позвонков, разделенных гибкими хрящами, которые называются межпозвоночными дисками, при этом он окружен и пронизан связками, мышцами и нервами. Неудачное, резкое движение, слишком сильная нагрузка (например, ношение тяжестей) или плохая осанка могут вызывать боль в спине. В большинстве случаев боль в спине не является серьезным нарушением и ее легко можно предотвратить, но иногда она может быть связана с серьезными заболеваниями и травмами позвоночника ( т.ч. остеохондрозом) , а в некоторых случаях с заболеваниями желудочно-кишечного тракта или мочевыделительной системы (например, камни в почках).
Причины
- плохая осанка;
- лишний вес;
- поднятие тяжестей;
- инфекции и другие заболевания.
Симптомы
Если вы чувствуете боль в спине от напряжения и во время физической нагрузки, или у вас эпизодически возникают болезненные ощущения в области шеи и спины, рекомендуется обратиться к врачу в случае, если не наступает никаких улучшений после 3-5 дней, при боли в спине и температуре выше 37.8, если боль в спине сопровождается тошнотой, рвотой или диареей, болезненным или слишком частым мочеиспусканием, при выраженных болях в спине во время менструации, когда боль в спине отдает в руки или ноги и сопровождается онемением нижних конечностей. Требуется немедленная госпитализация, если одновременно отмечается затруднение движений в конечностях, шок, спутанность сознания.
Что можете сделать вы
Умеренная физическая активность лучшее средство борьбы с болью в спине. 
Горячая ванна или горячий компресс могут уменьшить боль, но этими средствами лучше не пользоваться в первые 2 дня. Примите лекарство для снятия боли и воспаления.
Во время сна рекомендуется положить под колени подушку или, если вы спите на боку, положить подушку между ногами. После уменьшения выраженности боли возвращайтесь к обычному режиму и работе постепенно, стараясь не перегружать спину. Старайтесь бороться со стрессом, который может вызывать обострение боли.
Что может сделать врач
Врач должен определить причину боли в спине и исключить другие, более серьезные заболевания. Выписать обезболивающие или миорелаксанты. Направить вас к невропатологу, ревматологу или ортопеду в случае необходимости.
Профилактические меры
Следите за осанкой. Хорошая осанка заметно сокращает нагрузку на позвоночник.
Избегайте поднятия тяжестей. Если вам все же необходимо поднимать тяжелые предметы, обязательно сгибайте колени и старайтесь держать спину прямо.
Во время сидячей работы используйте удобный стул или кресло, поддерживающей спину.
Следите за своим весом. Полнота увеличивает нагрузку на позвоночник.
Не тянитесь, если вам нужно достать что-то с высоких полок, антресолей и т.д. Поставьте стул или стремянку.
Старайтесь меньше нагибаться.

Боли в спине: препараты, применяемые при лечении

• А АРТРА ХОНДРОИТИН, АРТРОЗИЛЕН
• Б БЕТАЛГОН, БИОПИН
• В ВИТРУМ ВИТАМИН Е
• Г ГЛЮКОЗАМИНА СУЛЬФАТ 750
• Д ДИКЛАК, ДИКЛОФЕНАКОЛ, ДИП РИЛИФ, ДОЛГИТ
• И ИБАЛГИН
• К КЕТОПРОФЕН ВРАМЕД
• Н НАЙЗ
• П ПИАСКЛЕДИН 300
• Р РЕПАРИЛ-ГЕЛЬ Н, РЕПИСАН
• Т ТЕРАФЛЕКС М
• Ф ФАСТУМ
• Х ХОНДРОИТИН-АКОС
• Ц ЦЕФЕКОН Н

// Информация предоставлена справочником лекарственных средств «Видаль»

хурмонинг 10 фойдаси

Хурмонинг ўнта фойдали хусусияти

Ушбу ширин куз неъмати теридан тортиб ичаккача бўлган бутун организмингизни қувонтириши шубҳасиз.

Таркибидаги глюкоза ва фруктоза моддаларининг кўплиги туфайли икки-уч дона хурмо меваси қорнингизни тўйдириши мумкин.

Олмаларда мис ва рух моддалари кўп бўлса, хурмо ўз таркибидаги натрий, калий, магний, кальций, темир моддалари бўйича биринчи ўринда туради. Шунингдек, унда озиқ-овқат толалари олмага қараганда кўпроқ. Пишган хурмо мевалари ошқозон-ичак тракти, жигар фаолияти, кўриш қобилиятини яхшилайди, тери ва жинсий безлар фаолиятини тартибга солади.

1. Саратонга қарши

Хурмо қовоқ, календула, чаканда, ўрик ва бошқа сариқ-зарғалдоқ сабзавотлар ва мевалар каби ёш ўтиши билан юзага келадиган ўсимталарнинг ўсишига тўсқинлик қилади. Ўзининг ёрқин ранги туфайли хурмо меваси таркибида бета-каротин миқдори кўп бўлиб, у ҳужайра тузилмаларини шикастловчи эркин радикалларга қарши курашишга қодир жуда кучли антиоксидант ҳисобланади. У терининг кексайиш белгиларига қарши курашади. Хурмодаги бета-каротин моддаси помидор, қовоқ ва қизил булғор қалампирига қараганда жуда кўп.

2. Буйракдаги тошлардан халос этади

Хурмо таркибидаги магний моддаси буйракда тошлар ҳосил бўлиш эҳтимолини камайтиради, организмдан натрий тузлари чиқишига ёрдам беради. Ушбу мева пешоб ҳайдаш ва тонусни кўтариш хусусиятига ҳам эга.

3. Юрак фаолиятини мустаҳкамлайди

Хурмо юраккасалликларига эга кишилар учун жуда фойдали, чунки унда калий моддаси кўп

бўлиб, у бемалол валокордин препаратининг ўрнини босиши мумкин. Ҳар куни 2-3 дона хурмо мевасини истеъмол қилсангиз, юрак хасталиклари ҳақида узоқ вақт эсламайсиз. Бундан ташқари, шотланд олимларининг таъкидлашича, атеросклерозга қарши курашда хурмо ҳатто олмани ҳам ортда қолдирар экан. 

4. Томирлар учун.

С ва Р витминларигабой хурмо меваси қон томирларига ижобий таъсир кўрсатади, уларнинг мўртлигини камайтиради. Шифокорлар ушбу мевани варикоз ва милклар қонашидан азият чекувчи кишиларга тавсия этади.

5. Стафилококка қарши.

Хурмо ичак таёқчаси, олтингранг стафилококка қарши бактерицид таъсирга эга.

6. Диареяда фойдали.

Хурмо шарбати сурункали диареядан халос бўлишда ёрдам беради. 6 та пишган мевани бўлакларга кесинг ва уларни 3 стакан қайнаб турган сувга солиб, 20 дақиқа давомида қопқоғи

ёпиқ ҳолда ушланг. Қайнатмани докада сузиб олинг ва 0,5 литрдан ҳар 4 соатда қабул қилинг.

7. Гипертония ва шишларга қарши.

Гипертония вашишларда хурмо баргларини ювинг, қуритинг ва ҳовончада майдаланг. 5-7 кун

давомида ҳар куни 2 маҳал овқатдан кейин ¼ чой қошиқдан қабул қилинг.

8. Анемияга қарши.

Хурмо меваси темир моддасига бой, шу боис унинг шарбатини кунига 2 маҳал овқатдан олдин 50-100 мл дан қабул қилиш тавсия этилади. Бундан ташқари, у асаб тизимини тинчлантиради,

иш лаёқатини оширади.

9. Йўталга қарши.

Томоқни бир донапишган хурмо мевасининг шарбатига 3,5 ош қошиқ илиқ сув қўшган ҳолда чайқаш жуда фойдали.

10. Юз учун ниқоб!

Хурмо эти ва тухум сариғидан тайёрланган ниқоб ҳуснбузарларга мойил тери учун энг мақбул восита ҳисобланади. Бундан ташқари, хурмо юз терисининг тонусини оширади ва, ҳатто,

теридаги дастлабки кексайиш аломатларига қарши курашади.

Юз терисининг тонусини ошириш учун хурмо қирғичдан ўтказилади, ҳосил бўлган бўтқа қаймоқ ёки тухум сариғи билан тенг миқдорда аралаштирилади, юзга 15-20 дақиқага суртилади. Ниқоб илиқ нам момиқ билан олиб ташланади, кейин юз совуқ сувга чайилади. Битта курс 15-20 та ниқобдан иборат.

ДИҚҚАТ!

Хурмо таркибида енгил ўзлаштириладиган қандлар миқдори кўп бўлгани боис, у семириш ва қандли диабет касалликларига чалинган кишиларга тавсия этилмайди. Бундан ташқари,

мутахассислар ушбу мева айрим кишилар учун зарарли бўлиши мумкинлиги ҳақида ҳам огоҳлантиради. Агар яхши пишмаган хурмо меваси кўп истеъмол қилинса, ичак ўтмаслиги касаллигига йўлиқиш мумкин. 

АЙТГАНДАЙ

Нега у қимизак таъмга эга? Меванинг қимизак таъмини хурмо пишаётган даврда таркибидаги танин моддасининг кўплиги билан изоҳлаш мумкин. Ушбу модда мева тўлиқ пишганидан кейин йўқолади. Хурмонинг ёрқин зарғалдоқ ранги ва жигарранг тусга кирган баргчалари мева пишганлигига ишора қилади. Пишган мевалар етарлича юмшоқ бўлиши керак. агар хурмода қора нуқталар ва доғлар пайдо бўлган бўлса, думак у айний бошлаган.

Хурмони эҳтиётлик билан, унинг юзасини шикастламасдан сақлаш зарур. Пишмаган меваларнинг совуқда қолиши зарарли. Пишган хурмо ёки унинг этини совутгичда бир неча кун сақлаш ҳамда ярим йилга музлатиб қўйиш мумкин.

табобат    |    Халқ табобати

Сабзининг фойдалари

  

Сабзи эфир мойли ўсимликлар жумласига киради. Меваларида 1,9 фоизгача, гуллаб турган ўсимлик ўтида эса 0,13 фоизгача эфир мойи, шунингдек, гераниол, дауцен, бизабоден, секвитерпен каратол спирт, даукол, азарон ва бошқа бирикмалар бор. Сабзи илдизмеваларида каратиноидлар, витамин К, В1, В2, РР, С пантотенат кислотаси ва инозит бор. Шунингдек, сабзи илдизмеваларида фитостеринлар, фосфатидлар, ферментлар, қандлар, флавоноидлар, микроэлементлар ва бошқа моддалар ҳам мавжуд.

Халқ табобатида сабзининг илдизи ва мевалари ўткир сурункали гепатитлар, сариқ касаллиги, шабкўрлик маҳалида, зарда қайнаган, қабзият бўлган пайтларда, бавосирда, гастритда, меъда яра касалликларида қирилган сабзи буюрилади. Бадан териси ёрилганида ва ҳуснбузар тошганида сабзи сувини тухум сариғи ёки асалга аралаштириб сурилади.

Буйрак-тош касаллиги, қабзият маҳалларида ва қорин дам бўлиб турганида сабзи уруғидан фойдаланилади. Сабзи баргларининг суви гуш, диатез ва нейродермитда, илдиз мевасининг суви эса хавфли ўсмаларни даволашда ишлатилади.

Ибн Сино сабзи уруғи ва баргларини яраларни тезроқ битирадиган ва сийдик ҳайдайдиган дори сифатида ишлатган, илдиз меваларини эса плеврит, сурункали йўтал, ичак оғриқлари ва баданга шиш келганда буюрган. Сабзи шилимшиқ, сафроларни суюлтириб, ички органларнинг битиб қолган жойларини очади ва меъдани бақувват қилади.

Замонавий табобатда сабзи илдизмеваларидан гипо ва авитоминозларда фойдаланилади, улар майин сурги тарзида таъсир кўрсатиб, углеводлар алмашинувини жойига келтиради.

Жигар, буйрак касалликлари, бавосирда қирилган сабзи буюрилади, сабзи сувидан эса яра, жароҳатлар, совуқ олган жойлар, ангина ва стоматитларга даво сифатида фойдаланилад

 мухлис уз дан

имунитет

ИММУНИТЕТ ВА ОВҚАТЛАНИШ

 «Онам менга бир хил овқатланиш иммунитет пасайишига олиб келади, деб кўп тайинлайди. Шунинг учун доим бўтқалар, балиқ ва турли салатларни истеъмол қилишга ундайди. Менга эса бодроқ, қовурилган картошка (чипс)лар ёқади.

Имммунитетни мустаҳкамлашда овқатнинг ўрни каттами? Менимча, иммунитетни спорт билан шуғулланиш ҳамда чиниқиш билан мустаҳкамлаш мумкин».

Нодира Мавлонова, Наманган вилояти.

Саволларга Тошкент шаҳридаги 40-оилавий поликлиника шифокор-иммунологи Нодира РАҲМАТУЛЛАЕВА жавоб беради.

 — Иммунитет организмнинг душмани бўлмиш — вирус, бактериялар ҳужумидан ҳимоя қилувчи тизимдир.

Иммунитетимизнинг мустаҳкамлигида спортнинг ҳам ўрни катта, албатта. Аммо бунинг ўзи етарли эмас. Спорт тўғри овқатланиш билан бирга олиб борилмаса, фойдаси сезилмайди.

Овқатланиш —  бу организмга керак бўлган барча зарурий моддаларнинг етказиб берилишидир. Бу организм фаолиятининг издан чиқмаслигини ҳамда касалланмаслигини таъминлайди. Бунинг учун эса таомларимизда ана шу зарурий моддалар бўлиши керак.

Онангиз тўғри айтаяпти, агар сиз қовурилган картошка (чипс), бодроқ каби тайёр маҳсулотларни истеъмол қилсангиз, жигарингиз ишини оғирлаштириб қўйишингиз мумкин. Иммун тизими барча ички аъзолар фаолиятига боғлиқ бўлганлиги учун улардаги салбий ўзгаришлар дарҳол иммун тизимига таъсир қилади. Шунинг учун аъзоларга «ёқмайдиган» таомлар иммунитетнинг пасайишига сабаб бўлади. Натижада у ҳужум қилаётган микробларга қарши кураша олмайди ва одам турли касалликларга чалиниб қолиши мумкин. Бундай бўлмаслиги учун тўғри овқатланишга ўрганинг. Масалан, тушликда мактаб ошхонасидан чипслар ўрнига шўрва ёки пьюре (истасангиз, котлети билан), бодроқ ўрнига сулили печеньелар олишингиз мумкин.

 «Сўнгги кунларда очлик билан даволаниш ҳақида кўп эшитяпман. Шу усул билан иммунитетни ҳам кўтариш мумин экан. Шу тўғрими?»

Камола Йўлчиева, Тошкент вилояти Қибрай тумани.

 Баъзи табиблар очлик иммун тизимини мустаҳкамлайди, деб одамларни ишонтиришади. Аслида эса айнан очлик организмнинг иммун тизимини кучсизлантиради. Бу илмий томондан исботланган. Негаки, оч қолган организм ўзидаги барча витамин ва минераллар заҳирасини сарфлаб бўлгач, ҳимоя тизимига кетадиган «ёнилғи»ни етказиб бера олмайди.

Сиз очлик ўрнига тўғри овқатланишга аҳамият беринг. Овқатлар витамин ва минералларга бой бўлиши зарур. Бунинг учун сабзавотли таомларни, турли меваларни истеъмол қилиш керак.

Шифо-нифо рузномасидан

саримсокни

Саримсоқнинг шифобахш хусусиятлари жуда қадимдан маълум. Абу Али Ибн Сино ўзининг «Тиб қонунлари» китобида, Абу Райҳон Беруний «Китоб ас-сай-дана фи-т-тибб» асарида саримсоқнинг шифобахш хусусиятлари ҳақида ёзиб қолдирганлар.

Ибн Сино саримсоқ кулини асал билан аралаштириб, темираткига малҳам тайёрлаган, саримсоқ қайнатмаси ичилса, овоз очилиб, равон бўлишини, оғиз чайилса, тиш оғриғига, сурункали йўтал ва астмага даво бўлишини айтган. Қорин дам бўлганда у саримсоқни зайтун билан қайнатиб ичирган.

Саримсоқ таркибида фитостеринлар, фитонцидлар, эфир мойи, С (0,24 мг%) дармондориси, В гуруҳидаги дармондорилар, гликозид аллеин, азотли моддалар, минерал тузлар, 20-27 фоиз полисахаридлар мавжуд.

Халқ табобати амалиётида саримсоқ нафас йўллари шамоллаши, нафас қисиши, лавша, безгак, ичбуруғ касалликларида, қорин дам бўлиши, балғам кўчирувчи восита сифатида ишлатилади.

Илмий тиббиётда ҳам саримсоқдан тадбиркорона фойдаланилади. Саримсоқ антибиотик, антисептик, фитоцидлик ва ҳашаротлар кушандаси сифатида ишлатилади. Илмий текширишлар шуни кўрсатдики, саримсоқ иштаҳани очиш билан бирга овқатнинг ҳазм бўлишига ҳам ёрдам беради. Ундан тайёрланган препаратлар қон босимни пасайтириб, юрак қисқариш амплитудасини оширади. Саримсоқ қон томирларини кенгайтириш билан бирга аъзоларни юқумли касалликлардан муҳофаза этишда катта хизмат қилади. Қорин тифи, ичбуруғ, вабо каби касалликларни тарқатувчи микробларга қирон келтиради.

Тиббиётда саримсоқ настойкаси ичак атонияси, гипертония ҳамда атеросклероз хасталикларини даволаш учун тавсия қилинади. Шунингдек, ундан буйрак ва қовуқда тош бўлганда, ревматизм ҳамда ниқриз касаллигини даволашда фойдаланилади. Таркибида саримсоқни қуруқ экстракти мавжуд бўлган аллахол ҳабдорилари жигар ҳамда ўт пуфаги касалликларида ёрдам берувчи доридир.

Фармацевтика саноатида саримсоқ таркибидан аллицин деб аталувчи кучли бактерицид хусусиятига эга бўлган антибиотик олинган бўлиб, у жуда суюқ концентрацияда (1:250000) бактерияларнинг ўсишини тўхтатади.

Халқ табобати усуллари

Гижжа. 1. Битта майдаланган саримсоқ, 1 та хом тухум сариғи, бир ховуч хом сўк (пшено), сутни аралаштиринг. Ушбу қоришма битта ўтиришда ичилади. Ушбу восита солитерни чиқариб юборади.

2. 1 та саримсоқни тозалаб, 1 стакан сув қуйиб, паст оловда 10 дақиқа қайнатинг. Докадан ўтказилади. Бир чой қошиқ майдаланган шувоқ (полынь) ўсимлигини 1,5 стакан сувга солиб 2 дақиқа қайнатилади ва совитилади. Докадан ўтказиб, юқорида тайёрланган саримсоқ қайнатмасига аралаштириб, беморга ҳуқна (клизма) қилинади. Аралашмани ҳуқна қилишдан олдин ёпиқ идишда 4 дақиқадан 1 соатгача сақлаб зарур.

3. Янги сиқиб олинган саримсоқ сувини 10-15 томчидан ҳар куни оч қоринга бир маҳал илиқ сут билан ичиш керак.

4. Саримсоқнинг 5 та бўлагини майдалаб, 1 стакан сутга солиб ёпиқ ҳолда паст оловда 10-15 дақиқа қайнатиб, бир оз дам егач, илиқ ҳолида бир чой қошиқдан 4-5 маҳал овқатдан олдин истеъмол қилинади. Муолажа муддати – 7 кун. Қайнатмадан бир маҳал ётишдан олдин 4-5 марта ҳуқна (клизма) қилинса, гижжалар тушиб кетади.

Ангина. 1. 100 г саримсоқни майдалаб, термосга солинг. Устидан 0,5 стакан қайноқ сув қуйиб, 5 соат дам едиринг. Қултумлаб ичилади.

2. 1 стакан янги сиқилган сабзи сувига 2-3 бўлак қирғичдан чиқарилган саримсоқни солинг. Кунига 2 маҳал овқатдан 40 дақиқа олдин ичилади. Муолажа муддати – 2-3 кун.

3. Ангина профилактикаси ва оғиз бўшлиғи шамоллашини даволаш учун бир бўлак саримсоқни оғизга солиб, секин тишлаб қўйинг.

Бронхит. 5-6 саримсоқни қирғичдан ўтказиб, 100 г сариёғ, 1 бўлак майда тўғралган шивит (укроп) билан аралаштиринг. Эрталаб, пешинда, кечқурун нонга суртиб истеъмол қилинг. Бу муолажани пневмонияда ҳам қўлласа, яхши самара беради.

Мигрень. Бошингиз чеккаларига саримсоқни майдалаб боғланг.

Тиш оғриғи. Саримсоқ сувига асални аралаштириб, оғриётган тишга қуйиш керак.

Юқори қон босими (гипертония). 1. Ҳар куни наҳорга 1 дона майдаланган саримсоқни истеъмол қилиб, устидан чорак стакан сувга 1 чой қошиқ олма сиркаси қўшилган суюқликни ичиш керак.

2. 20 та саримсоқ, 5 та ўртача катталикдаги тозаланган пиёз, 5 та лимон, 1 кг шакарни яхшилаб аралаштириб, 2 л қайнатиб, совитилган сув қуйиб, 2-3 кун қоронғи жойда, уй ҳароратида сақлаш керак. Қоришма докадан ўтказилмайди. Кунига 3 маҳал овқатдан 20 дақиқа олдин 1 ош қошиқдан истеъмол қилинади.

3. 3 та катта саримсоқ, 3 та лимонни майдалаб, 1,5 л қайнаган сув қуйиб, яхшилаб беркитиб, илиқ ва қоронғи жойда бир кун сақланади ва вақти-вақти билан чайқаб турилади. Қоришмани кунига 3 маҳал овқатдан ярим соат олдин докадан ўтказиб, 1 ош қошиқдан ичилади.

Дизентерия. Ҳар куни бир бўлак саримсоқдан истеъмол қилиш фодали.

Холецистит. 100 г тозаланган ва майдаланган саримсоққ ярим стакан қайноқ сув қуйиб, устини ёпиб 5 соат дам едиринг. Сўнг докадан ўтказиб илиқ ҳолида ичилади.

Юрак инфаркти. Бир кило асалга 10 та лимон шарбати, 5 бош саримсоқни майдалаб аралаштириб, 1 ҳафтага қўйиб қўйилади. Қоришмани кунига бир маҳал 1 чой қошиқдан истеъмол қилиш керак.

Ушбу аралашма стенокардия касаллигида ҳам фойдали.

Гепатит, сариқ касаллиги. 2 бош саримсоқ сувини 2 та лимон шарбати билан аралаштириб, овқатдан 2 соат кейин 1 чой қошиқдан истеъмол қилинг. Даво муддати – 1 ой. 2-3 ҳафталик танаффусдан сўнг такрорланади.

Ларингит. 1. Овоз бўғилиб қолганда қушиқчилар буғда пиширилган саримсоқни истеъмол қилишлари лозим.

2. 5-6 бўлак саримсоқни майдалаб, 1 стакан сутда қайнатиб, совитилади ва докадан ўтказилади. Кунига бир неча маҳал 1 ош қошиқдан ичилади.

Атеросклероз. 1. Ярим чой қошиқ саримсоқ сувига ярим стакан эчки сутини қўшиб, ҳар куни эрталаб наҳорга ичиш керак.

2. Кунига 3 маҳал 1 чой қошиқдан саримсоқ ёғини ёки ярим чой қошиқдан кукунини қабул қилиш тавсия этилади.

3. 5 бўлак саримсоқни қирғичдан чиқариб, таъбга кўра майда ош тузи, 500 г сариёғни қўшиб, нон ёки картошка билан истеъмол қилиш керак. Ушбу муолажа юрак ва ўпка касалликларига ҳам фойдалидир.

Ич дам бўлиши. 1. Саримсоқнинг кўк барглари истеъмол қилинса, ичакдаги спазмни йўқотади, ич дам бўлиши йўқолади. Сурункали энтерокалитларда ҳам фойдали.

2. 1 чой қошиқ саримсоқ сувини сут билан 3 маҳал овҳатдан 30 дақиқа олдин ичиш тавсия этилади.

Бронхиал астма. 1. Ҳар куни эрталаб наҳорга 1 бўлак қирғичдан чиқарилган саримсоқни истеъмол қилиб, устидан 1 стакан сув аралаштирилган олма сиркасини ичиш лозим. Даво муддати – 4-5 ҳафта. Диққат: ушбу муолажа ошқозон ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллигида тақиқланади.

2. 3 бош саримсоқни қирғичдан ўтказиб, 5 дона лимонни пўсти билан майдалаб (данагини олмасдан) аралаштириб, 1 литрқайнаган сув қўшиб уй ҳароратида 5 кун қоронғи, салқин жойда сақланг. Вақти-вақти билан чайқаб туришни унутманг. 5 кундан сўнг аралашмани докадан ўтказиб, кунига 5 маҳал овқатдан 20 дақиқа олдин 1 ош қошиқдан истеъмол қилинади.

"ислом тиб"дан 

0

ГЎШТЛАРнинг фойда ва зиёнлари.

Жойга Қисқичбақа йсанг йўталга фойда,

Ўпка иллатига яна наф қилар.

Чаён захарини кесар ,ниш урган

ҳам босилса ,бешак даф қилар...

Гўштнинг арабча номи " лахм", форсча номи " гўшт " ва хиндча номи " мос " дир. Биз ҳар куни истемол қиладиган гўштлар хақида нималарни биласиз? Унинг инсон учун фойдали ва зарарли томонлари хақидачи? Бу хақида машхур табиблар қандай фикр билдирган?

Қуйида анашулар хақида фикр юритамиз.

Энг яхши гўшт ёш, соғлом, семиз ҳайвон гўшти хисобланади. Олти ойдан кам ва бир ёшдан ортиқ бўлмаган эчки ва қўй гўштлари гўштларнинг яхшисидир. Улардан сўнг бузоқ, ғунажин ва говмиш туради. Бичилган хайвоннинг гўшти бичилмаган хайвон гўштига нисбатан яхшироқ ва латифроқ бўлади. Кенг далаларда эркин ўтлайдиган хайвон гўшти боғлаб боқиладигон хайвон гўштидан яхшидир. Ёввойи хайвонлар гўшти хонаки хайвонлар гўштидан афзал бўлади. Ёввойи хайвонлар ичида оху ва антилопа гўштлари, хонаки хайвонлардан қўй, ундан сўнг эчки гўшти афзал.

Ёввойи хайвонлар гўшти балғам мижозли кишиларга, фалаж, истисқо иллатига учраганларга, мижозида хўллик ва совиқлик ғалаба қилган одамларга иссиқ мижозли кишилар уни сирка ва узум ғўрасининг суви билан истеъмол қилишлари керак. Пайли аъзолар гўштидан балғам моддаси пайдо бўлади. Қуриқ  иссиқ мижозли гўштларни зарарсизлантириш тадбири сирка, ғўр узум суви ва ёғ билан амалга оширилади. Хўл - иссиқ гўштники эса кашнич, сумоқ ва бошқалардир. Таркибида пай бўлмайдиган гўштлар, масалан, кўкрак гўштлари хамда тил тез хазм бўлувчи ширин гўштлардир.

Қулон гўшти учинчи даражада иссиқ - қуруқ, тез хазм бўлади ва тўқ тутади. Савдо моддасини туғдиришга мойил. У ва шунга ўхшаш хайвонлар гўштини қишда ейиш яхши.

Қуён гўшти қуруқ - иссиқ бўлиб,қовуриб ейилса,ўпка ярасига карши фойда қилади.

Сигир гўшти тўқ тутувчидир. Аммо ундан савдовий иллатлар зохир бўлади.Эчки гўштига нисбатан хўллиги ортиқ.Ёш сигир гўшти тез хазм бўлади.Энг яхшиси хали туғмаган ғунажин гўштидир. Мазкур гўштдан ейишнинг энг яхши вақти баҳор ва ёз фаслларидир. Мол гўштини пишириш учун қайнатилаётган вақтда бир озгина қовун пўстидан ташлаб юборилса яхши пишади. Буқа гўшти баҳақ (тери юзасида пайдо бўладиган юпқа оқлик ) ҳамда савдодан ҳосил бўлувчи иллатларни келтириб чиқаради.

Соғлиқ қўйнинг гўшти ҳўллик ва қуруқликда мўътадил, тез ҳазм бўлувчи, тоза қон ҳосил қилувчидир

. Бўталоқ (туя боласи )нинг гўшти кучли қуруқ - иссиқликдир.У оғир ва кучли жисмоний мехнат билан шуғулланувчиларга ва қуймич оғриғига мубтало бўлган кишиларга фойдали.

От гўшти ҳам туя гўшти каби. У ҳам оғир жисмоний меҳнат қилувчиларга наф қилади. Бироқ ундан ҳам савдо моддаси хосил бўлади.

Ўртача катталикдаги, масалан, товуққа тенг келадиган қушлардан, чунончи, каклик, қирғовул, дуррож ҳамда бошқаларнинг гўштларидан уларга нисбатан кичик бўлган қушлар гўшти афзал. Ёввойи қушларнинг гўшти ҳонаки қушлар гўштига қараганда ширин бўлади. Ёввойи қушларга  юқорида санаб ўтганларимиз кирса, хонакиларига жўжа товуқлар киради.

Она қорнидан ёриб қолинган ва ҳали камолга етиб улгурмаган ҳар қандай ҳайвон гўшти заифлик ва сустлик келтиради, балғамли иллатларнинг келиб чиқишига сабаб бўлади.

Гўшт ейилгандан кейин унинг устидан совуқ сув ичиш зарарли. Кечаси гўшт еб ётиш эса ҳиқичоқ пайдо қилади. Гўштни тухум ва сутга аралаштириб ейиш ҳам зарарлидир.

Шўрва баданга тез сингийди, таъсири тез билинади. У заиф мижозлиларга мувофиқ бўлиб, куч қувват бағишлайди.

                                                                    ЖИГАРНИНГ  ҲОСИЯТЛАРИ  ҲАҚИДА.

Жигарнинг арабча номи "кабид", форсча номи  "жигар" ва хиндча номи *КИЛИЖО* дир.

Ҳўл иссиқ бўлади жигар мижози,

Товуғу ўрдакда жигарлар сози,

Қурбақа жигари босилган замон,

Тиш оғриқ тўхтайди ундан ўша он.

Эчки жигарини еса тутқаноқ,

Тутқаноғи тутар ўша онданоқ.

Жигарнинг энг яхшиси парандалар жигари бўлиб.хусусан савзоват ва донлар билан яхши пиширилса, ҳеч қандай жигар жўжа товуқ ва ўрдак жигарига етмайди. Хайвонлар жигаридан эса эчки хамда бир ёшли бузоқ жигари яхши. Энг ёмон жигарлар катта хайвонлар жигари, хусусан ёввойи хайвонлар жигаридир.

Табиати хўл иссиқ.

Хосияти ва тасъири:қийин ҳазм бўлади.Томирларда секин юрувчи қон хосил қилади. Бу қон тез бузилади. Бироқ туз,сирка,маринат,долчин ва қуритилган кашниш  билан яхшилаб қовирилгани бундан мутаснодир. Иссиқ мижозлилар учун зарарини ислоҳ қилувчи восита сирка ва  кашнич ,совуқ мижозлилир учун эса юқорида санаб ўтилган иссиқ мижозга эга зироворлар хамда  хазм қилдирувчи дорилардир.жигарни яхшилаб қизартириб,унга туз сепиб ва араб елимидан  солиб ,бирён қилиб ейилса ичак яраларига, ич кетишига қарши фойдалидир. (изох: араб елими самғи  арабий  араб акциясидан олинади.Бу шифобахш елим табобатда кенг кўлланилади.”Махзан-ал-адвиййа “китобида ёзилишича,бу елим топилмаган тақдирда хосияти шу елимга яқин турадиган олча елими шилатилади.) Аммо меъданинг ҳазм қила олиш қувватига қараб ейиш лозим.

Эчки жигари тутқаноғи бор кишиларда дардни қайта қўзғатади.

Бақа жигари қурт еган тишга босилса, оғриқни қолдиради. Туя жигарига мурч ва қалампир сепиб кавоб қилинса ,кавоб пишаётганда ундан оқиб чиқадиган сувидан кўзга суртилса ,шабкўрликни йўқотади.Кўз ичига миядан оқиб кирадиган захарли сувга қарши фойдаси бор.  

                                                         КАКЛИК  ВА  УНИНГ  БАДАНИДАГИ  ХОСИЯТЛАР.              

Хосият ва таъсири . Каклик гўшти энг латиф гўштлардан бири. Тўқ тутуди ва тез ҳазм бўлади ундан тоза қонлар хосил бўлади. Фалажга , лақва ( юз фалажи ) га , совуқдан юз берган иллатларга , кўкрак , меъда , ичак , жигар , истисқо, ичнинг юришмай қолиши  иллатларига қарши наф қилади . Какликинг арабча номи " қабж " бўлиб, бу форсча кабк (каклик) сўзининг арабчалаштирилганидир. Чунки асл арабча сўзларда"қ"ва "ж" ҳарфлари битта сўзда учрамайди. Туркча номи эса каклик,  юнончаси эса соғюрадир.

Каклик- кабутар ёки кичик товуқдек келадиган қуш. Кўриниши чиройли, холдор ва нуқтали.Қорамтир ва оқишликда ёввойи кабутарга ўхшайди.Боши юмалоқ, унда қора ва оқ рангли чизиқлари бор.  Баъзиларида қизил ва қора аралаш бўлади. Қанотларида ҳам қора ва оқ чизиқлари бор . Тумшуғи ва оёқлари қизил бўлади. Унинг модаси ўнбештагача тухум қўяди, тухумларини эса жуда эҳтиёт қилади. Какликлар овозларини ҳар ҳил қилиб ўзгартириш ҳусусиятига эга. Одатда  каклик овчини кўрганда бошини қорга суқиб олади ва бу билан овчидан яширинган бўлади. Овчи эса уни осонгина тутиб олади. Каклик ўн беш йилгача яшайди. Каклик ёқимли оҳанг ва ашуладан жуда завқ оладилар. Баъзида бу завқнинг кучлилигидан хушдан кетиб ,  йиқилиб қоладилар . Одамлар эса уни осонгина тутиб олишади. Какликларнинг хаёти асосан тоғ чўққилари ва уларнинг ёнбағирларида ўтади.

Мижози-иккинчи даражада қуруқ-иссиқ , қуруқлиги иссиқлигига нисбатан ортиқроқ , баъзилар  мўтадил деб хисоблайдилар.

Зарари: . Иссиқ мижозлиларга зиён қилади,  ҳовоси иссиқ бўлган мамлакатларда ҳам зарарлидир . Шароб билан қўшиб ейилса , бош оғриғи пайдо  қилади , баданни эса қичиштиради.

Ислохи сиканжубин ва аччиқ нарсалар .

Гўшти қаттиқ бўлса, уни икки кеча совуққа ва бир кеча иссиқ жойга қўйиш керак , сўнг қовуриб ейилади. Сўйгандан сўнг жигари совумай туриб бир мисқолдан ютилса , тутқаноққа қарши наф қилади. Какликнинг ўти кўзга суртилса, кўзнинг кўриш қувватини оширади, шабкўрликни даф қилади. Ўтидан олиб , тахир бўлмаган зайтун ёғидан унга тенгма-тенг аралаштириб, кўзнинг устидан суртилса, кўз ичига миядан захарли сув оқиб киришини тўхтатади. Агар ҳар ойда бир бор ҳидланса , зехнни ўткир қилади , паришонхотирликни камайтиради , кўз қувватини оширади.

Каклик тухуми  анзур пиёзнинг сиркаси билан пишириб ейилса , қорин оғриғи ва санчиғини йўқотади. Сиркасиз ўзи пишириб ейилса , овозни очади , йўтални қувади. Қанот парларининг куйдирилган кули қаттиқ шишларни пишиб ёрилишига ёрдам қилади. Гўнги эса доғ ҳамда сепкилни йўқотади.

                                                                                ОҲУ  ҲАҚИДА.

Оҳунинг форсча номи "оҳу" ,туркча номи "жийрон ", ҳиндча номи "мирг ",  олти ойликкача бўлган боласининг номи араб тилида  "тило", олти ойликдан уч ёшгача бўлгани "кашф" ва уч ёшдан ошгани " таби "дейилади .

Мижози - иккинчи даражанинг охирида қуруқ иссиқ .

Ҳосияти ва таъсири .Овланадиган хайвонлар ичида унинг гўшти инсон мижозига яқин туради. Ҳўл -совуқ мижозли кишилар учун муносиб овқат. Эркагининг гўшти урғочисининг гўштига қараганда яхшироқ , ҳусусан, семиз бўлса ва сер сув ўтлоқларда ўтлаб юргани бўлса.

Гўштидан ейилса фалаж, аъзоларнинг сустлашиши, совуқдан юз берган асаб иллатлари, совуқ хафақон ва сариқ касаллигига қарши наф қилади. Гўнгининг мижози қуруқ - иссиқ бўлиб, сирка билан қайнатилса, балғамдан содир бўлувчи яллиғларга қарши фойда қилади. Иссиқ мижозли кишилар гўштдан истемол қилсалар, бош оғриғини пайдо қилади. Кабоби қийин хазм бўлади. Шунинг учун аввал гўштни сувда қайнатиш, кейин эса бодом ёки кунжут қовуриш керак.

                                                                    ЮРАК   ҲАҚИДА.

Юракнинг арабча номи " қалб ", форсчаси эса " дил " дир. У барча азоларга нисбатан иссиқ аъзо ҳисобланади. Яна барча аъзолардан кейин ҳаракатдан тўхтаб, ишдан чиқади. Ундаги гўшт қаттиқ ва кучли, қийин ҳазм бўлади. Яхшиси емаган мақул. Агар ейишимизга тўғри келса, ёш, семиз, соғлом ҳайвон юраги нисбатан яхшироқ бўлади. Ҳайвонлар ичида қўй ва эчки юраги, паррандалардан эса жўжа товуқ юраги афзал. Сув паррандаларининг юрагидан хазар қилгани мақул.

Мижози - мутлоқо қуруқ - иссиқ қушларники бошқаларга қараганда иссиқроқ бўлади. Ёввойи қушларники эса хонаки қушларникига қараганда иссиқроқ бўлади.

Хосияти ва тасири. Юракка қувват беради, хафақон иллатини қувади, бироқ кейин, ҳазм бўлади. Шунинг учун ҳил - ҳил қилиб пишириш ёғ билан қовуриш ва сирка қўшиб ейиш лозим. Ёки кунжут, бўлмаса бодом ёғида қовуриб сирка қўшиб ейиш лозим. Оғир ва қийин мехнат билан шуғулланувчиларга муносиб овқат бўла олади. Кабоб қилиналаётганда ундан оқиб чиқадиган қон аралаш сув кўзга суртилса, шабкўрликни йўқотувчи синалган доридир. Мурожат учун телефонларимиз;+998-74-998-5-998.

                                                                    ТИПРАТИКАНЛАР  ҲАҚИДА.

Типратиканнинг арабча номи " қўнфуз ", модасиники " қўнфуза", юнонча номи " қуқморус ", форсча номи " ҳорпушт " ва туркича номи " кирпи " дир. У шундай ҳайвонки, гавдасининг орқаси тиканлар билан қопланган бўлиб, жахли чиқса, бошини ичига суқиб олади ва бир даста тиканга ўхшаб қолади. Типратиканнинг уч хили - сахро, тоғ ва денгиз ҳиллари мавжуд. Дала - сахрода юрадиганлари мушукдек ва ундан кичик, тоғда юрадиганлари ўртача кучук катталигида, тиканлари эса бир қарич миқдорида узун бўлиб, уни " дулдул " (" жайра ") деб атайдилар. Денгиз типратикани балиқнинг бир қисми бўлиб, тепаси типратиканга, ости эса балиққа ўхшайди. Танаси хайвон юнги каби юмшоқ юнг билан қопланган бўлади. Одатда " кунқуз " (типратикан) дейилганда кўпинча сахро - чўл ва қишлоқ ичларида учрайдиган типратикан тушинилади.

Мижози - қуруқ - иссиқ.

Хосияти ва таъсири. Саҳро, чўл ва ҳовлиларда учрайдиган типратиканнинг гўшти сиканжубин билан ейилса, бош оғриғини қолдиради. Бироқ гўшти тузланган бўлиши лозим. Бошқа керакли дорилар билан қўшилганда эса фалаж, томир тортишиши, асаб иллатлари, доулфин (" фил касаллиги "), яни оёқнинг фил оёғидек йўғонлашиб, шишиб кетиши ва истисқога қарши ейилади. Тузланган гўшти мижознинг ўзгариши, сил касаллиги, болалар ёки катталарнинг ҳам уйқуда сийиб қўйишига қарши, ёғи қийин сийиш иллатини йўқотишга қарши ейилади. Офтобда қуритилган жигари эса истисқога фойдалидир. Куйдирилган тери ва тиканлари шароб билан ичилса, фалажга, сиканжубин билан ичилса, сезгиларнинг сусайиб кетишига қарши фойда қилади. Гўштидан боғланса ёки қайнатиб ичилса қулғуна, мохов, тери яллиғланиши ва ҳар хил қаттиқ безларни йўқотишга ёрдам беради. Куйдирилган териси юқумли яра, тандан ўсиб чиққан ортиқча гўшт ҳамда турли хил яра ва жарохатларни қуритиб йўқотади. Аввал қуритиб, сўнг майдалаб туйилган гўшти мохов касаллигини йўқотиш учун истеъмол қилинади. Куйдирилганидан чиққан кули эса, доғ ва сепкилни йўқотади. Гўштидан ейилганда эски бош оғриқлар бартараф бўлади. Ҳашаротлар ва бошқа захарли жониворлар заҳарини кесади.

Зарари. Кўп истеъмол қилинса, меъда ва жигар мижозини ҳамда юз рангини бузади. Мазкур зарар юзланмаслиги учун гўштини сувда эзилтириб пишириш, шунингдек бодом ёғида қовуриб, сирка ва сачратқидан қўшиб ейиш лозим.

Типратиканнинг ўти ( сафросиз ) қуруқ - иссиқдир. Ундан кўзга сурма каби суртилса, кўз қорачиғига тушган оқни юқотади, баданга суркалса, яранинг катталашишига қарши тўсқинлик қилади. Моховга қарши ҳам манфаати бор.

Сингапурлик олимлар кундалик менюда қизил гўшт миқдорининг ҳатто озгина кўпайиши ҳам қандли диабет касаллигига йўлиқишни икки бараварга оширади, деган хулосага келди. 

Сингапур миллий университети мутахассисларининг сўзларига кўра, рационнинг ўзгариши яқин тўрт йил ичида салбий оқибатларга олиб келиши мумкин экан. Шунингдек, бунга қарама-қарши тенденция ҳам қайд этилади. Агар ҳар куни қизил гўшт ярим порцияга кам тановул қилинса, бу касалланиш хавфини 14%га қисқартириш имконини беради. 

Эслатиб ўтамиз, бу қизил гўштнинг зарарини тасдиқлаган ягона тадқиқот эмас. Бундан олдин олимлар ушбу маҳсулот юрак ва томирлар билан боғлиқ муаммоларга сабабчи бўлишини ва, ҳатто холестерин миқдори ва тана вазни нормал бўлганда ҳам инфаркт хавфини оширишини аниқлаган эди.  

Азиз муштарийлар! Гўштлар борасида сизни яна нималар қизиқтиради? Агар саволларингиз бўлса ёки маслаҳатлашмоқчи бўлсангиз " МАЛҲАМ " халқ табобат марказига мурожат қилинг. Телефонларимиз : +998-90-987-9-987 (эслатма: кейинги сафар ёввайи хайвонлар гўштларининг табобатда фойда зиёнлари тўғрисида тўхталиб ўтамиз)

                                Абдуқодир Саттаров, "Малҳам" табобат маркази рахбари, халқ табиби.

                                  Фойдаланилган адабиётлар:

                                  Узбек миллий таомлари.

                                    Хоразм миллий таомлар

                                   Табобат дурдоналари